ქართული ისტორიული საბუთების კატალოგი

ბრძანება-ნუსხით ერეკლე II-ისა ეშიკაღასბაშ ასლანის და ბოქაულ ლუარსაბისადმი, ნუსხაში აღნიშნული აზნაურების ყმა-მამულანად დიმიტრი ამილახორისშვილისთვის მიბარების შესახებ

საუკუნე

XVIII

წელი

1773 წ. 20 იანვარი

ტექსტის მატარებელი

ქაღალდი

ავთენტურობა

პირი

დაცულობის ადგილი

საქართველოს ეროვნული არქივი, საისტორიო ცენტრალური არქივი.

შიფრი

1449/139

მასალა

ქაღალდი ცისფერი, დაწერილი შავი მელნით

ფორმა

კოდექსი

კეფების/ფურცლების რაოდენობა

დამწერლობის სახეობა

მხედრული

მდგომარეობა

მოღწეულია სრული სახით, კარგ მდგომარეობაში

მითითებული თარიღი

ქორონიკონსა უΩა(1773), იანვრის კ (20)

ბეჭედი

შენიშვნა

1. გადამწერი: იოანე ამირაღოვი.

2. დედნიდან გადაწერილი პირის სისწორეს ადასტურებენ (იგივე მელნით): [1791-1811 წწ.-ში] მროველი მიტროპოლიტი იუსტინე, ბარათოვი, დავით მაღალოვი, ალექსანდრე მაყაშვილი.

3. გვიანდელი მინაწერი პოლიევკტოს კარბელაშვილის ხელით ,,ვანოსი 1773 წ. იანვრის 20-ს“.

4. აზნაური - პრივილეგირებული მიწათმოქმედი უკვე V ს.-ში, XV ს-დან ძირითადი მასა ფეოდალებისა, პირდაპირ დამოკდებული მეფეზე, თავადებზე და ეკლესიაზე. იყო სამი კატეგორია: სამეფო, სათავადო და საეკლესიო.

5. ბოქაული - ხელჯოხიანი მოხელე, იგივე იასაული, მეფის მხლებელი, სასამართლო უწყების დაბალი ჩინის პოლიციელი. მოხელე რომელიც ასრულებდა მეფის ბრძანებებს.

6. ეშიკაღასბაში (ოსმალ. ეშიკ - ზღურბლი. აღა - ბატონი, ბაში - თავი) – იგივე მანდატურთუხუცესი, მეფის კარზე წესრიგის მეთვალყურე საპოლიციო აპარატის მოხელე; მეფის კარის დაცვის უფროსი. ეშიკაღასბაშის მოვალეობაში შედიოდა სასამართლოს მიერ გამოტანილი განაჩენის სისრულეში მოყვანა. იასაულების გაგზავნა სამართლის აღსასრულებლად. ვახტანგ მეფის სამართლის წიგნის მიხედვით ეშიკაღასბაშს ევალებოდა გაფანტულიყმების მოგროვება და პატრონისთვის დაბრუნება. სამეფო ეშიკაღასბაშის გარდა იყო ორი სახის ეშიკაღასბაში: ხალვათხანის/ქარხნების (ორი) და არმის/სასახლის (ორი). ეშიკაღასბაში როგორც ტერმინი XVII ს-ში როსტომ მეფემ შემოიღო. ექვემდებარებოდნენ: ბოქაულთუხუცესი, ბოქაული, სოიბათიასაული, ყორიასაული, იასაული, მემანდარი, ყაფიჩი. ძირითადად სასახლის მოხელეებად ითვლებოდნენ, თუმცა ტერიტორიულ-ადმინისტრაციულ მოხელეებადაც (კახეთის, ქართლის) იყვნენ. ყველა სახის ეშიკაღასბაში საპოლიციო აპარატის მოხელეები არიან.